Bezpieczna hodowla zwierząt gospodarskich

Hodowla zwierząt gospodarskich niesie ze sobą duże ryzyko wypadków, do których może dojść w czasie karmienia, dojenia, zabiegów higienicznych itp. Często podczas wykonywania tych zabiegów dochodzi do uderzeń, przygnieceń, pogryzień przez zwierzęta, a w skrajnych przypadkach nawet do stratowania ludzi. Podczas obsługi zwierząt inwentarskich często dochodzi również do upadków osób na zanieczyszczonych karmą lub odchodami korytarzach, uderzeń i przygnieceń przez urządzenia służące m.in. do przygotowywania karmy oraz upadające przedmioty.

Najczęstsze przyczyny niebezpiecznych zdarzeń to:

- narowistość i agresja zwierząt,

- niewłaściwy sposób obsługi,

- reakcja zwierząt na hałas, ból, strach,

- nieodpowiednie warunki bytowania (nadmierne zagęszczenie, brak dostępu do wody i paszy oraz wybiegów),

- nieprzystosowana infrastruktura do profilu produkcji i obsady zwierząt (brak korytarzy paszowych, ogrodzeń),

- nieprawidłowe metody poskramiania,

- wady konstrukcyjne budynków inwentarskich (niezabezpieczone otwory zrzutowe, studzienki i kanały gnojowe).

Pamiętajmy, że odpowiednie traktowanie zwierząt inwentarskich jest uregulowane prawnie, ale również podyktowane być to powinno względami etycznymi i praktycznymi. Mniej czynników stresogennych to zdrowsze i bardziej wydajne zwierzęta, a ich obsługa bardziej bezpieczna.

Obsługą zwierząt powinny zajmować się osoby dorosłe, zdrowe, sprawne fizycznie, zrównoważone i przyjemnie do nich nastawione. Z dużymi i niebezpiecznymi zwierzętami (np. buhaje, ogiery, knury, tryki) mogą pracować wyłącznie silni i zdrowi mężczyźni. Osoby chore lub nosiciele chorób zakaźnych nie mogą pracować ze zwierzętami.

Zwierzęta są bardziej spokojne, gdy opiekują się nimi znane im osoby. Aby nie przestraszyć zwierzęcia i nie wywołać w nim agresji, należy stosować kilka fundamentalnych zasad:

- być zdecydowanym, ale spokojnym i ostrożnym,

- uprzedzać zwierzę głosem, że się zbliżamy,

- nie wchodzić pomiędzy zwierzęta bez ostrzeżenia, tylko oswajać je najpierw dotykiem,

- nie podchodzić bez ostrzeżenia do zwierząt od tyłu,

- kategorycznie nie pracować ze zwierzętami po spożyciu alkoholu,

- nie drażnić zwierząt i nie znęcać się nad nimi,

- zachować szczególną ostrożność podczas obsługi silnych zwierząt i karmiących matek, ogierów itp.,

- pozbywać się narowistych i agresywnych zwierząt,

- wyprowadzając buhaja używać drążka zakładanego do kółka nosowego oraz zakładać mocny kantar na jego głowę - w miarę potrzeby korzystać z pomocy drugiej osoby,

- do wyprowadzania zwierząt na pastwisko używać gładkich, mocnych linek, powrozów lub łańcuchów i nie okręcać ich wokół dłoni,

- używać tylko sprawnych łańcuchów,

- podczas zabiegów weterynaryjnych i pielęgnacyjnych używać poskromu - w razie potrzeby korzystać z pomocy drugiej osoby,

- do transportu zwierząt używać odpowiednio przystosowanych do tego przyczep a do wyprowadzania zwierząt, odpowiednio szerokich pochylni z bocznymi barierami.

Pomieszczenia inwentarskie powinny być przestronne, czyste, dobrze oświetlone, z doprowadzoną bieżącą wodą i bezpieczną instalacją elektryczną. Poniżej kilka zasad o których nie należy zapominać tj.:

- wydzieleniu stanowisk dla zwierząt i korytarzy paszowych

- zaprojektowaniu stanowisk tak, aby mieć łatwy dostęp do zwierząt

- zastosowaniu mocnych przegród, w szczególności gdy znajdują się w nich zwierzęta niebezpieczne (buhaje, ogiery)

- usytuowaniu koryt i żłobów w sposób umożliwiający podawanie karmy z zewnątrz stanowisk

- usunięciu progów w drzwiach pomieszczeń inwentarskich i pozbawieniu ścian wszelkich ostrych nierówności

- zapewnieniu w pomieszczeniach światła dziennego jak i sztucznego

- zastosowaniu dobrego oświetlenie wszelkich włazów i schodów

- zainstalowaniu przy włazach uchwytów ułatwiających wchodzenie i schodzenie oraz uchwytów do mocowania drabiny

- zabezpieczeniu barierkami, listwami zaporowymi i przypodłogowymi otworów zrzutowych i włazów

- wykonaniu w pomieszczeniach inwentarskich solidnych, wygodnych, nieśliskich i wyposażonych w poręcze schodów

- używaniu stabilnych drabin, wyposażonych w haki zaczepowe i zakończenia antypoślizgowe

- utrzymywaniu w pomieszczeniach ciągłego porządku, zwłaszcza w ciągach komunikacyjnych.

Podczas pracy ze zwierzętami należy bezwzględnie przestrzegać zasad higieny:

- wydzielić w budynku inwentarskim pomieszczenie, w którym można umyć ręce, przebrać się i przechowywać odzież roboczą,

- używać odpowiednią odzież roboczą i obuwie robocze,

- myć ręce zarówno przed jak i po pracy,

- przed dojeniem krów myć ręce, wymiona jak i samą dojarkę, ze względu na możliwość skażenia mleka,

- co najmniej dwa razy w roku należy pomalować i odkazić wapnem pomieszczenia inwentarskie,

- szczególnie starannie dbać o higienę osobistą, gdy nastąpi kontakt z chorymi zwierzętami,

- przy stwierdzeniu u zwierząt choroby zakaźnej, bezwzględnie pracować w gumowych rękawicach ochronnych, a w razie potrzeby stosować półmaskę i okulary ochronne - należy wówczas także starannie odkażać pomieszczenia, wybiegi, urządzenia oraz odzież; ściółkę z otoczenia chorych czy padłych zwierząt oraz resztki paszy należy usuwać i odkażać lub spalić,

- osoby, które kontaktowały się z chorymi zwierzętami lub spożywały skażone, np. mleko, mięso, jaja, powinny poddać się badaniom lekarskim,

- ze zwierzętami chorymi i padłymi należy postępować zgodnie z zaleceniami służb weterynaryjnych,

- podczas uboju używać gumowych butów, rękawic, fartucha ochronnego oraz półmaski.

Aby uniknąć choroby odzwierzęcej:

- nie dotykamy ust i oczu oraz nie jemy brudnymi rękami,

- w domu nie używamy naczyń służących do pojenia zwierząt,

- pamiętajmy, że chore zwierzę i produkty pochodne od niego, może zarazić nie tylko pozostałe zwierzęta, ale także człowieka.

Chorobą odzwierzęcą można zarazić się także przez kontakt ze skażonym nawozem, wodą, ziemią, paszą czy też śliną.

Jeżeli na ciele człowieka występują jakieś zadraśnięcia lub skaleczenia, przed przystąpieniem do obsługi zwierząt, należy starannie je zabezpieczyć. W przypadku rąk, dodatkowo należy użyć rękawic, aby zapobiec zakażeniu, np. tężcem lub brucelozą. W przypadku skaleczenia się przedmiotem zabrudzonym ziemią, nawozem albo skaleczeniem przez zwierzę, należy zdezynfekować ranę i zgłosić się do lekarza.

Dobra organizacja pracy oraz prawidłowa obsługa zwierząt inwentarskich i przestrzeganie zasad higieny, z pewnością wpłyną na nasze bezpieczeństwo i zmniejszą ryzyko wystąpienia wypadków i chorób.

Damian Bartkowski
Specjalista KRUS PT w Bystrzycy Kłodzkiej
Opracowano na podstawie materiałów i broszur prewencyjnych KRUS (www.krus.gov.pl)