Farmakologiczne leczenie otyłości u kobiet

Otyłość u kobiet może wynikać z zaburzeń hormonalnych, które zaburzają metabolizm i przyczyniają się do nabierania masy ciała. W takich przypadkach farmakoterapia staje się niezbędnym elementem odchudzania, szczególnie, gdy sama dieta ćwiczenia nie przynoszą spodziewanych rezultatów. Z artykułu dowiesz się na czym polega leczenie farmakologiczne u kobiet z otyłością!

Wprowadzenie do farmakologicznego leczenia otyłości u kobiet

Otyłość u kobiet często wiąże się z zaburzeniami hormonalnymi, takimi jak zespół policystycznych jajników (PCOS) i niedoczynność tarczycy. Przybieraniu na wadze mogą sprzyjać również zmiany hormonalne w okresie menopauzy, a także schorzenia metaboliczne, którym towarzyszy insulinooporność. Z tego powodu farmakoterapia otyłości staje się jedną z metod leczenia. Dlaczego? Ponieważ podłoże tej choroby przewlekłej jest na tyle silne i złożone, że sama dieta i ćwiczenia stają się niewystarczające.

Farmakologia otyłości obejmuje szereg leków, które wpływają na metabolizm, regulację apetytu i parametry metaboliczne (poziom cukru i lipidów) oraz przyczyniają się do skuteczniejszej redukcji masy ciała. Ma to szczególne znaczenie w leczeniu otyłości u kobiet z podłożem hormonalnym, np. wynikającym z chorób kobiecych. Wiele leków na otyłość stosuje się zarówno u kobiet, jak i mężczyzn, z wyjątkiem hormonalnych preparatów z żeńskimi hormonami płciowymi.

W dalszej części artykułu dowiesz się więcej na temat farmakologicznego leczenia otyłości u kobiet!

Kiedy farmakoterapia jest wskazana w leczeniu otyłości u kobiet?

Farmakologiczne leczenie otyłości u kobiet jest wskazane w przypadkach, gdy tradycyjne metody, takie jak zmiana diety i zwiększenie aktywności fizycznej, nie przynoszą oczekiwanych efektów.

Jednak jakie są wskazania do farmakoterapii otyłości u kobiet? Kryteria są identyczne u mężczyzn i opierają się o wskaźnik BMI. Zatem jeśli:

• BMI jest równe 30 lub więcej (otyłość) lub
• BMI mieści się w zakresie od 27 włącznie do 30 i towarzyszy co najmniej jedna choroba związana z nieprawidłową masą ciała (nadciśnienie tętnicze, dyslipidemia, obturacyjny bezdech senny, choroby układu sercowo-naczyniowego, stan przedcukrzycowy, cukrzyca typu 2),

to pacjentka kwalifikuje się do leczenia m.in. analogami GLP-1, czyli lekami na otyłość.

Zatem między BMI a lekami na otyłość i masą ciała istnieje ścisła zależność. Ponieważ to waga i choroby współtowarzyszące kwalifikują do wprowadzenia farmakoterapii. Ostateczną decyzję o wprowadzeniu leków na otyłość (np. Ozempic) do terapii u kobiety podejmuje lekarz obesitolog w porozumieniu z innymi specjalistami, takimi jak endokrynolog, diabetolog czy ginekolog. Wszystkich wymienionych specjalistów znajdziesz w serwisie Med24, który oferuje konsultacje lekarskie online!

Otrzymałaś właśnie wyniki badań i nie wiesz, jak je zinterpretować? Skorzystaj z usługi Konsultacja badań lekarskich w MED24. Lekarz omówi z Tobą wszystkie badania, odpowie na pytania i doradzi w zakresie dalszego postępowania. A wszystko to bez wychodzenia z domu i konieczności stania w kolejce do lekarza .Lekarz online ma takie same możliwości jak specjalista, który przyjmuje chorych w przychodni - może wystawić skierowanie na dodatkowe badania, a w razie potrzeby – L4 online.

Jakie leki są dostępne w leczeniu otyłości u kobiet?

W Polsce dostępnych jest kilka preparatów zarejestrowanych do leczenia otyłości u kobiet i mężczyzn. Najstarszym preparatem jest orlistat - to lek hamujący wchłanianie tłuszczu z pożywienia. Inną opcją leczenia otyłości za pomocą leków jest połączenie buproprionu i naltreksonu (zestawienie antydepresantu i składnika do leczenia uzależnień), które hamuje w mózgu ośrodek głodu.

Inną opcją leczenia (obecnie najbardziej popularną) są tzw. analogi GLP-1. Są to leki stosowane w pierwszej kolejności do leczenia cukrzycy typu 2, drugim wskazaniem do ich stosowania jest otyłość. Preparaty te dostępne są w formie zastrzyków wykonywanych podskórnie. Analogi GLP-1 stosowane jako leki na otyłość dla kobiet to przede wszystkim semaglutyd (Ozempic) i tirzepatyd (Mounjaro, najnowszy lek z tej grupy). Jedyną formą w tabletkach jest semaglutyd dostępny pod nazwą handlową Rybelsus.

Mechanizm działania leków stosowanych w leczeniu otyłości u kobiet

Leki na otyłość u kobiet mają różne mechanizmy działania, ponieważ metabolizm i przemiana materii są regulowane przez wiele szlaków metabolicznych oraz hormonalnych, podobnie jak uczucie sytości.

Poniżej odpowiemy na dwa kluczowe pytania – jaki jest mechanizm działania leków na otyłość w zależności od grupy farmakoterapeutycznej i jak dokładnie one działają.

Obecnie dostępne są trzy podstawowe grupy leków na otyłość:

1. Leki hamujące apetyt, takie jak bupropion+naltrekson (Mysimba), który działa ośrodkowo (na mózg), wpływa na ośrodek głodu i sytości oraz tzw. układ nagrody (związany z motywacją do jedzenia). W efekcie zmniejsza uczucie głodu i ograniczają spożycie pokarmów.
2. Leki zmniejszające wchłanianie tłuszczu, takie jak orlistat, który blokuje enzymy trawiące tłuszcze, co ogranicza ich absorpcję w jelitach, zmniejszając ilość przyswajanych kalorii.
3. Leki wspierające metabolizm, poziom cukru, łaknienie i hormony związane z otyłością, takie jak analogi GLP-1 (np. semaglutyd i tirzepatyd), które regulują wydzielanie insuliny, spowalniają opróżnianie żołądka, zmniejszają uczucie głodu i kontrolują łaknienie, co prowadzi do mniejszego poboru energii.

Warto podkreślić, że farmakologiczne leczenie otyłości musi być uzupełnione o dietę (o obniżonej zawartości kalorii) oraz regularną aktywność fizyczną. Te elementy są niezbędne i stanowią ważne uzupełnienie działania każdego z powyższych leków, niezależnie od ich mechanizmu działania.

Skuteczność farmakoterapii w leczeniu otyłości u kobiet

Skuteczność leków na otyłość jest zależna nie tylko od ich mechanizmu działania, ale również stosowania się do innych zaleceń lekarza. Mimo tego, wyniki badań leków na odchudzanie pokazują, że najwyższą skuteczność wykazują analogi GLP-1, które pozwalają na redukcję masy ciała od 10 do 20% włącznie. Najskuteczniejsze są tirzepatyd i semaglutyd, a w dalszej kolejności liraglutyd i dulaglutyd. Innym lekiem, którego skuteczność wynosi 5-8% względem początkowej masy ciała jest lek Mysimba (połączenie naltreksonu i bupropionu). Najmniej skuteczny jest orlistat, który umożliwia utratę masy ciała o ok. 3-5%.

Warto jednak podkreślić, że skuteczność leków na otyłość zależy od indywidualnych predyspozycji pacjentki (tzw. wrażliwość osobnicza), w tym od współistniejących zaburzeń hormonalnych, a także od długości trwania leczenia i stopnia zaangażowania w zmianę stylu życia.

Rola hormonów w leczeniu otyłości u kobiet

Hormony i zaburzenia ich homeostazy mają istotny wpływ na pojawienie się i rozwój otyłości. Dlaczego? To cząsteczki sygnałowe dla wielu szlaków metabolicznych, które decydują o odkładaniu tłuszczu i szybkości metabolizmu.

Warto zwrócić uwagę na poniższe zaburzenia hormonalne mające pośredni lub bezpośredni wpływ na otyłość. Są to:

• PCOS, którym towarzyszy nadmiar androgenów,
• niedoczynność tarczycy z ograniczeniem wydzielania T3 i T4,
• menopauza, gdzie spada ilość produkowanych estrogenów.

W powyższych zaburzeniach dochodzi do zwiększonego odkładania się tłuszczu w jamie brzusznej. Oprócz tego równolegle z PCOS i niedoczynnością tarczycy może przebiegać insulinooporność, która zwiększa ryzyko otyłości, stanu przedcukrzycowego lub cukrzycy typu 2.

Zatem spadek estrogenów, wzrost androgenów, a także zwiększona oporność tkanek na insulinę przebiegająca z hiperinsulinemią wpływa negatywnie na wagę, promując nadwagę i kolejno otyłość, również postać otyłości brzusznej.

Dlatego farmakoterapia otyłości to nie tylko leki na odchudzanie, ale również substytucja hormonów w stanach niedoboru i przywrócenie równowagi estrogenowo-androgenowej u kobiet w przypadku PCOS. Stąd warto zapamiętać, że leczenie choroby otyłościowej wymaga kompleksowego i holistycznego podejścia lekarza obesitologa, a także endokrynologa, ginekologa i dietetyka klinicznego.

Farmakoterapia a styl życia – jak połączyć leki z dietą i ćwiczeniami?

Dieta i leki na otyłość to kluczowe połączenie, które gwarantuje skuteczność leczenia. Farmakoterapia nie zastępuje zdrowego stylu życia, a stosowanie leków bez zmiany diety i aktywności fizycznej ogranicza ich efekty oraz zwiększa ryzyko powrotu do pierwotnej wagi po zakończeniu terapii. Dlatego wszystkie preparaty zarejestrowane w Polsce do leczenia otyłości u kobiet muszą być stosowane w połączeniu z modyfikacją diety oraz regularnymi ćwiczeniami. Tylko takie podejście pozwala osiągnąć trwałe rezultaty i zapobiega efektowi jo-jo. Konsultację z dietetykiem klinicznym również można odbyć za pośrednictwem platformy MED24.