Katsuhiro Hata i Joanna Kokoć, czyli niezwykli ludzie w niezwykłym miejscu. Japoński ślad w dusznickim Muzeum Papiernictwa [FOTO]

24 Zobacz galerię

Już właściwie przestaliśmy się temu dziwić i proponujemy Państwu to samo... Muzeum Papiernictwa w Dusznikach-Zdroju, jego dyrektor Maciej Szymczyk wraz z niezwykle kreatywnym zespołem, przyciąga wyłącznie nieprzeciętnych ludzi. Kolejnym dowodem było „Popołudnie z japońskim papiernictwem". W podróż w egzotyczne klimaty zabrali nas Joanna Kokoć i Katsuhiro Hata.

Pretekstem spotkania, które odbyło się 14 lipca, było wręczenie Joannie Kokoć z Muzeum Narodowego w Poznaniu odznaki „Zasłużony dla Dolnego Śląska", natomiast Katsuhiro Hatcie tytułu Honorowego Kustosza Muzeum Papiernictwa. Za co te honory? Pisaliśmy już, że dzięki pani Joannie do dusznickiego muzeum trafił oryginalny, kompletny warsztat papierniczy oraz kolekcja papierów washi.  Całość prezentowana była już przed rokiem na wystawie „Za siódmą górą, za siódmą rzeką. Japoński warsztat papierniczy” [O samej wystawie pisaliśmy TUTAJ].

Gościem honorowym muzeum i prelegentem był w piątek Katsuhiro Hata, fotograf, podróżnik i dziennikarz z Japonii. To bezpośrednio on „załatwił” nam warsztat papierniczy z Echizen, japońskiego miasteczka zwanego papierniczą wioską. Jak konkretnie? Jego właściciel, Kazuo Yamaguchi (1931-2023), dostał propozycję, by go sprzedać, ale odmówił. Gdy jednak to pan Hata zaproponował mu, żeby przekazał go bezpłatnie do dusznickiego muzeum, miał zgodzić się od razu. W dowód wdzięczności otrzymał odznakę „Zasłużony dla Kultury Polskiej".

Pan Hata podczas wykładu opowiadał o papierniczych tradycjach Japonii, a jego tłumaczem, czy – naszym zdaniem, drugim prelegentem – była pani Kokoć. Przede wszystkim: skąd w Japonii wzięła się sztuka czerpania papieru? Już w VII wieku przywieźć ją miał z Chin mnich z Korei. Ta historia wydawać musiała się za skomplikowana dla Japończyków. Utrzymują zatem, że objawiła im się pewnego razu przepiękna kobieta i poradziła, by nauczyli się czerpać papier, a nie zaznają biedy. Była to czczona do dziś bogini papieru Kawamaki Gozen.

Ołtarz bogini, obecny w każdej papierni w Echizen, trafił do Muzeum Papiernictwa w Dusznikach-Zdroju właśnie dzięki Joannie Kokoć. To jedyny taki obiekt w Europie. Niestety, sama bogini nie jest już w nim obecna. Dopytaliśmy o to panią Joannę, ale przed wyjazdem do Polski posążek został „odczyniony" przez kapłana. Bogini nie będzie więc czuwać na dusznickimi papiernikami. Ma to jednak i dobre strony: jako przedmiot mający obecnie wartość jedynie historyczną, a już nie mistyczną, może stać tak, byśmy mogli do niego zajrzeć. W Japonii bóstwo stoi wysoko.

W nowoczesnej Japonii papiernictwo nadal ściśle związane jest z religią, a towarzyszące mu rytuały shintō są elementem powszechnie szanowanej tradycji. Pan Hata opowiedział nam, jak je szanuje, ale i jak pracuje Ichibei Iwano IX, przeszło 90-letni mistrz papierniczy, który ma w Japonii tytuł Żyjącego Skarbu Narodowego. Nie jest to łatwa praca... Zaczyna o 5 rano, kończy po 12 godzinach. Papier wytwarza zwykle z rośliny kozo, a czerpie go na bambusowych sitach. Potem układa strony na deskach z miłorzębu japońskiego. Po co to robi?

To nie tylko element lokalnej tradycji, ale w Echizen nadal pracują 22 studia papiernicze. I to bez wsparcia państwa. Utrzymują się ze sprzedaży swoich wyrobów, a nie są on tanie... Odbiorcami są na przykład destylarnie, które produkują tradycyjny japoński alkohol ze sfermentowanego ryżu, czyli sake. Na papierze washi powstają ekskluzywne etykiety tego trunku. Odbiorcami wyjątkowego papieru są też artyści, którzy zamawiają dla siebie niepowtarzalne rodzaje papieru. Japońska kaligrafia jest przecież uznawana za formę sztuki.

I tak moglibyśmy bez końca powtarzać za parą Joanna Kokoć / Katsuhiro Hata... Dzięki ich staraniom dusznickie Muzeum Papiernictwa może się poszczycić jedną z najlepszych w Europie kolekcji prezentujących tradycyjne japońskie papiernictwo. Przypomnijmy zaś, że jako Europejczycy papier zaczęliśmy produkować dopiero w XII wieku. Teraz, też dzięki nim, wzbogacamy się o opowieści, które możemy sobie przekazywać z ust do ust, ale lepiej, mądrzej i dowcipniej opowiadają nam je oni sami. Może jeszcze będzie okazja, by słuchać tak znamienitych gości. [kot]

Zapraszamy na XXII Święto Papieru w Muzeum Papiernictwa, 22 i 23 lipca. Będzie tam m.in. pokaz japońskiej sztuki shibori! Szczegóły TUTAJ.