Więcej pieniędzy, mniej formalności, wykup domów... Rząd przyjął projekt ustawy powodziowej 3.0 ministra Kierwińskiego

We wtorek, 15 kwietnia, rząd przyjął projekt przedłożony przez ministra Marcina Kierwińskiego. To ustawa o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z usuwaniem skutków powodzi oraz niektórych innych ustaw, popularnie określana jako „ustawa powodziowa 3.0”. Czy spełni ona oczekiwania powodzian? Czy i kiedy w takim kształcie zostanie przyjęta przez parlament?

Rząd udzieli dodatkowego wsparcia mieszkańcom i przedsiębiorcom poszkodowanym w wyniku powodzi z września 2024 roku. Nowe przepisy przewidują m.in. wykup zniszczonych nieruchomości, zamianę mieszkań lub domów jednorodzinnych na lokale komunalne, premie remontowe, uproszczoną procedurę odbudowy domów oraz wsparcie dla przedsiębiorców. Oto główne założenia projektu.

1. Wsparcie dla osób fizycznych

• Wykup nieruchomości przez Skarb Państwa [Wody Polskie]:
– na terenach szczególnego zagrożenia powodzią, właściciele, którzy posiadają legalnie wybudowany, zniszczony dom lub mieszkanie [posiadają decyzję o rozbiórce], będą mogli żądać jego wykupu;
– przed sprzedażą będzie można wystąpić do Wód Polskich o wycenę nieruchomości;
– cena wykupu będzie zawierać wartość rynkową gruntu oraz wartość odtworzeniową budynku [bez uwzględniania zniszczeń];
– w  uzasadnionych przypadkach [np. na obszarach szczególnego zagrożenia powodzią] Wody Polskie będą mogły wskazać działkę, którą chcą wykupić i zaproponować jej wykup z bonifikatą 20 proc. [wykup będzie obejmował również budynki mieszkalne, które nie zostały zniszczone w wyniku powodzi];
– na wykupionych nieruchomościach wprowadzony zostanie zakaz zabudowy, z wyjątkiem m.in. obiektów małej architektury;
– wykupowi nie będą podlegać działki nabyte po powodzi.

• Program zamiany zniszczonych mieszkań lub domów jednorodzinnych na lokale komunalne:
– obowiązywać będzie zasada „metr za metr”, czyli metr zniszczonego mieszkania za metr mieszkania komunalnego [bez uwzględnienia zniszczeń w wyniku powodzi];
– jeżeli mieszkanie było mniejsze niż lokal komunalny – dopłata obejmie cenę rynkową za każdy nadmiarowy metr kwadratowy, a jeżeli mieszkanie było większe niż lokal komunalny – gmina nie dopłaci różnicy;
– program obowiązywać będzie do września 2027 roku.

• Premia powodziowa na remonty budynków wielorodzinnych:
– z premii będzie mógł skorzystać właściciel lub zarządca budynku wielorodzinnego, jeśli szkody wynoszą co najmniej 5 proc. wartości budynku;
– wysokość premii wyniesie od 50 do 70 proc. kosztów remontu [w zależności od rodzaju budynku];
– wniosek o premię trzeba będzie złożyć do Banku Gospodarstwa Krajowego, w ciągu 12 miesięcy od uszkodzenia.

• Uproszczenie procedury dotyczącej odbudowy domów:
– właściciele domów jednorodzinnych do 140 metrów kwadratowych będą musieli spełnić mniej formalności przy odbudowie domów;
– dopuszczone  zostaje m.in. prowadzenie robót na podstawie zgłoszenia, zamiast uzyskiwania pozwolenia na budowę, uproszczone zostają także procedury dotyczące dokumentacji związanej z odbudową domów.

• Zasiłki dla poszkodowanych [dodatek na pokrycie kosztów osuszania oraz zasiłek remontowy]:
– dodatek 1000 zł na osuszanie zostaje przedłużony do końca 2025 roku;
– wydłużony zostaje także czas na składanie wniosków o zasiłki na remont czy odbudowę  nieruchomości [100 tys. zł i 200 tys. zł] – do 30 czerwca  2025 roku.

2. Pomoc dla przedsiębiorców

• Nowe wsparcie „świadczenie lokalowe”:
– pomoc przeznaczona będzie dla osób fizycznych wynajmujących lokale użytkowe przedsiębiorcom, którzy ucierpieli w powodzi;
– wsparcie będzie można wykorzystać na remonty i naprawy;
– pomoc wypłacana będzie przez ZUS.

• Składki ZUS:
– wprowadzone zostają nowe okresy, za które przedsiębiorcom umorzone zostaną składki ZUS: od 1 sierpnia do 31 grudnia 2024 roku i od 1 stycznia do 31 maja 2025 roku.

• Umorzenie przyszłych należności z tytułu składek:
– rozwiązanie będzie dotyczyć składek na: ubezpieczenia społeczne i zdrowotne, Fundusz Pracy, Fundusz Solidarnościowy Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych lub Fundusz Emerytur Pomostowy;
– długość okresu umorzenia zostanie określona w rozporządzeniu Rady Ministrów.

3. Inwestycje przeciwpowodziowe

• Uproszczenie procedury dotyczącej odbudowy zniszczonych urządzeń wodnych:
–  odbudowa zniszczonych urządzeń wodnych będzie mogła się odbywać bez uzyskiwania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach;
– zwolnienie z tego obowiązku nie będzie całkowicie zwalniać z innych procedur związanych z oceną oddziaływania na obszary Natura 2000;
– rozwiązanie dotyczy 66 inwestycji, które zostały uzgodnione z Komisją Europejską przez Dyrektora Generalnego Ochrony Środowiska.

• Uproszczenie procedury dotyczącej oczyszczania koryt rzek:
– Wody Polskie będą mogły mogą usuwać drzewa i krzewy w korytach rzek bez wcześniejszej zgody;
– rozwiązanie będzie dotyczyć także terenów między linią brzegu, a wałem przeciwpowodziowym lub naturalnym wysokim brzegiem;
– Wody Polskie będą mogły stosować uproszczoną procedurę do końca 2026 roku.

• Raportowanie do Wód Polskich:
– gminy, na których terenie znajdują się obszary szczególnie zagrożone powodzią, będą musiały raz na kwartał przekazywać do Wód Polskich rejestr wydanych decyzji o ustaleniu warunków zabudowy.

Nowe rozwiązania mają wejść w życie z dniem następującym po ogłoszeniu w Dzienniku Ustaw, z wyjątkiem niektórych przepisów, które zaczną obowiązywać w innych terminach. Czyli kiedy? To się okaże... Czy rozwiązania te spełniają oczekiwania mieszkańców terenów dotkniętych przez powódź? Wydaje się, że co najmniej bardzo wyraźnie wychodzą w ich stronę. Jak zwykle, zweryfikuje to życie i praktyka urzędów. [kot]