Czy Wrocław jest gotowy na zabójcze upały?

6 Zobacz galerię

Przyspieszenie zmiany klimatu zwiększyło szanse na wystąpienie fal upałów zagrażających życiu Wrocławian. Wrocławscy eksperci i aktywiści klimatyczni skierowali do Urzędu Miasta szereg pytań o to, na ile Wrocław jest na nie przygotowany. 

16 maja na wrocławskim Rynku odbyła się konferencja prasowa organizacji i grup działających w ramach koalicji Wrocławska Ochrona Klimatu, w tym m.in. Fundacji FOTA4Climate (polska część międzynarodowego ruchu WePlanet), Fundacji Ekorozwoju czy Extinction Rebellion Wrocław. Aktywiści przedstawili wniosek o udzielenie informacji publicznej, który skierowali do Urzędu Miasta. Pytają w nim o przygotowania do fal upałów, które mogą pozbawić życia setki mieszkańców Wrocławia.

Kwiecień 2024 był 11. miesiącem z rzędu, w którym globalne temperatury osiągnęły rekordowy poziom. Średnia temperatura globalna ostatnich 12 miesięcy była o 1,58 °C wyższa od tej z lat 1850-1900. Rekordy temperatury padły w tym roku w Meksyku (51°C), Mjanmie (46°C), Tajlandii (44°C) czy Bangladeszu (42°C). 

Bardzo ciepło jest także w Polsce. Luty był o 5,8 °C cieplejszy od wieloletniej średniej. Marzec był o 3,6 °C cieplejszy, a temperatury ustanowiły nowy rekord tego miesiąca: 26 °C.

Wyniki ankiety opublikowane przez Guardiana nie napawają optymizmem. Spośród blisko 400 czołowych klimatologów, którzy udzielili odpowiedzi, 80% przewiduje co najmniej 2,5°C,  a połowa co najmniej 3°C wzrostu temperatury do roku 2100 w porównaniu z okresem przedindustrialnym. 

„Nie wiemy czy obserwowane w ostatnich 11 miesiącach silne ocieplenie to jednorazowa anomalia, czy też przejaw gwałtownego przyspieszenia zmian klimatycznych. Niezależnie od tego możemy stwierdzić, że szanse na wystąpienie zabójczych fal upałów w Polsce bardzo wzrosły. Jako bardzo niebezpieczną w naszych warunkach można uznać pogodę 4 dni z rzędu z temperaturą ponad 40°C i tropikalnymi nocami (tj. powyżej 20 °C).” - powiedział Krzysztof Drozdowski, fizyk, specjalista  meteorologii, ekspert Fundacji FOTA4Climate.

„Chcemy dziś zapytać wrocławskich urzędników w jaki sposób nas na to przygotowują. Mamy poważne obawy, że Wrocław nie jest gotowy na takie upały i że grozi nam powtórka tego, co wydarzyło się we Francji w 2003” - powiedział Adam Błażowski, inżynier, publicysta, współtwórca koalicji Wrocławska Ochrona Klimatu i międzynarodowego stowarzyszenia ekologicznego WePlanet.

Przypomnijmy: w sierpniu 2003 z powodu fali upałów we Francji zmarło ok. 30 tys. ludzi, a w całej Europie ok. 70 tys. Temperatury we Francji dochodziły wówczas do 44°C, ale w Niemczech czy Wielkiej Brytanii wystarczyło ok. 40°C by spowodować tysiące ofiar. Według analizy opublikowanej w „PLoS Medicine", w latach 1990-2019 liczba ofiar śmiertelnych upałów wynosiła na świecie średnio 153 tys. osób rocznie. 

Dotychczasowy rekord Polski (39,5 °C) jest niebezpiecznie blisko groźnych wartości i może (choć nie musi) zostać pobity tego lata.

Wniosek o dostęp do informacji publicznej skierowany do Urzędu Miasta powołuje się m.in. na zapisy Planu Adaptacji Miasta Wrocławia do Zmian Klimatu przyjętego 5 września 2019 r. uchwałą nr XIII/342/19 Rady Miejskiej Wrocławia.

„Ten plan zawiera wiele poprawnych wniosków i wskazań co powinno zostać zrobione, aby chronić Wrocławian przed falami upałów. Mamy jednak wrażenie, że wiele z nich nie jest realizowane lub jest realizowane w niewystarczającym stopniu.” - uważa Krzysztof Smolnicki, prezes Fundacji Ekorozwoju.

Plan adaptacji w części “Podniesienie bezpieczeństwa miasta w sytuacjach ekstremalnych zjawisk pogodowych”, zawiera ogólne sformułowania takiej jak:

·        rozwój systemu monitorowania zagrożeń,

·        rozwój systemu ostrzegania i alarmowania,

·        przegląd i ocena planu zarządzania kryzysowego,

·        przegląd i ocena procedur reagowania kryzysowego,

·        uruchomienie niezbędnych sił oraz środków potrzebnych na m.in. modernizację i  zakup nowoczesnego sprzętu, aparatury, oprogramowania.

Społecznicy chcą się dowiedzieć co konkretnie zostało wykonane w każdym z tych punktów. Pytają także jakie działania są zawarte w „planie i procedurach reagowania kryzysowego w reakcji na fale upałów”.

Podobne plany i procedury we Francji zawierają bardziej sprecyzowane działania, takie jak:

·        uruchomienie centrów chłodzenia,

·        reakcja na zwiększone zużycie energii elektrycznej, w związku z potrzebami chłodzenia,

·        ewakuacja najbardziej zagrożonych mieszkańców z ich mieszkań do centrów chłodzenia,

·        działanie infolinii,

·        wygospodarowanie dodatkowych przestrzeni w szpitalach dla osób dotkniętych upałem.

W perspektywie długoterminowej Wrocławską Ochronę Klimatu interesują dotychczasowe postępy i plany w zakresie  zwiększenia powierzchni zacienionej przez drzewa (szczególnie na Południu Wrocławia, np. poprzez stworzenie tzw. "Zielonego Klina Południa Wrocławia")  i retencja wód opadowych (np. nawadniające wrocławskie pola irygacyjne, co pozwoli stworzyć tam rezerwat przyrody). Takie informacje powinny się znaleźć w raporcie z wdrażania Planu Adaptacji. Wg Planu Adaptacji (część “Monitoring realizacji Planu Adaptacji”) taki raport powinien zostać przygotowany raz na 3 lata i zawierać podstawowe informacje o zainicjowanych, przygotowanych, realizowanych działaniach adaptacyjnych prowadzonych w okresie sprawozdawczym. Raport powinien być udostępniony w sposób umożliwiający opinii publicznej zapoznanie się z jego treścią. WOK pyta więc czy raport powstał, a jeśli nie to kiedy powstanie. 

Wniosek do władz Wrocławia jest pierwszym etapem kampanii, w której podobne pytania zostaną zadane władzom największych miast Polski.