Przetoka odbytu: przyczyny, objawy i metody leczenia – kompleksowy przewodnik dla pacjentów

Przetoka odbytu to patologiczny, wąski kanał łączący światło kanału odbytu lub odbytnicy ze skórą w okolicy odbytu. Schorzenie to obserwuje się u chorych w różnym wieku, najczęściej jednak diagnozowane jest u osób cierpiących na chorobę Leśniowskiego-Crohna, choroby ogólnoustrojowe czy pacjentów onkologicznych, ale może wystąpić również jako powikłanie po przeprowadzonych zabiegach chirurgicznych. Czym objawia się przetoka odbytu i jak wygląda leczenie? Informacje na ten temat znajdziesz w poniższym artykule.

Przetoki odbytu – przyczyny i objawy

Przetoka odbytu powstaje najczęściej na skutek zakażenia mającego swoje źródło w tzw. kryptach Margagniego, czyli kilkumilimetrowych zagłębieniach znajdujących się w kanale odbytu, dokąd uchodzą gruczoły odbytowe. Zakażenie rozprzestrzenia się następnie w obszarze mięśni zwieraczy odbytu i tkanek przyodbytniczych, doprowadzając w rezultacie do powstania przetoki. Inną przyczyną mogą być także ogólnoustrojowe choroby i nowotwory – w tym szczególnie wspomniana wyżej choroba Leśniowskiego-Crohna.

W licznych przypadkach pierwszym objawem przetoki odbytu jest pojawienie się ropnia odbytu. Wówczas na skórze wokół odbytu tworzy się niewielki otwór, z którego sączy się ropa, niekiedy podbarwiona krwią, czemu towarzyszy ból i pieczenie. Umiejscowienie przetoki sprawia ponadto, że objawy te mogą wystąpić w wyniku przedostania się resztek kałowych do jej wnętrza – pozostałości pokarmowe wraz z bakteriami wywołują zapalenie, doprowadzając do ropnej wydzieliny.

Rodzaje przetok odbytu

Zgodnie z klasyfikacją Parksa można wskazać kilka typów przetok odbytu. W zależności od przebiegu kanału przetoki w stosunku do zwieraczy odbytu wyróżnia się:

• przetoki podśluzówkowe;
• przetoki międzyzwieraczowe;
• przetoki przezzwieraczowe;
• przetoki nadzwieraczowe;
• przetoka pozazwieraczowe.

Aktualnie najskuteczniejszą metodą diagnostyczną pozwalającą na określenie typu przetoki pozostaje ultrasonografia transrektalna odbytu i dna miednicy z trójwymiarową rekonstrukcją obrazu 3D, a także rezonans magnetyczny z wykorzystaniem cewki transrektalnej. 

Przetoka odbytu – leczenie

Leczenie przetoki odbytu może przebiegać nieco inaczej w zależności od zdiagnozowanego typu schorzenia. Do podstawowych metod leczenia należą:

• rozcięcie przetoki – zabieg polegający na nacięciu skóry i przedniej ściany przetoki, któremu w określonych przypadkach może towarzyszyć łyżeczkowanie wnętrza przetoki;
• wycięcie przetoki – całkowite wycięcie kanału przetoki, po którym rana pozostaje otwarta do zagojenia w ciągu kilku tygodniu;
• marsupializacja – zabieg podobny do rozcięcia przetoki, jednak w tym przypadku brzegi rany i ściany przetoki nie pozostają otwarte, ale łączy się je szwami, aby rana pooperacyjna była mniejsza i szybsza do wygojenia;
• założenie setonu lub szwu wokół zwieraczy (tzw. metoda Hippokratesa) – stosowana w przypadku wysokich przetok przezzwieraczowych i nadzwieraczowych; zabieg polega na nacięciu skóry i anodermy oraz założeniu nitki lub drenu, który jest następnie zaciskany w dwutygodniowych interwałach, samo leczenie trwa zwykle ok. 2-3 miesięcy;
• LIFT – jedna z najnowocześniejszych metod operacyjnych w przypadku przetok przezzwieraczowych polegająca na wysokim międzyzwieraczowym przecięciu i podwiązaniu kanału przetoki.