Rośnie dotacja na bezpłatną pomoc prawną

Zespół ds. administracji publicznej i i bezpieczeństwa obywateli Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego pozytywnie (ale z uwagą) zaopiniował projekt rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie wysokości kwoty bazowej na 2023 r.

Projekt rozporządzenia stanowi wykonanie upoważnienia zawartego w art. 20 ust. 5 ustawy z dnia 5 sierpnia 2015 r. o nieodpłatnej pomocy prawnej, nieodpłatnym poradnictwie obywatelskim oraz edukacji prawnej. Powyższy przepis przewiduje, że Minister Sprawiedliwości w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw budżetu corocznie określa, w drodze rozporządzenia, wysokość kwoty bazowej, mając na względzie maksymalne limity wydatków budżetu państwa określone w art. 28 ustawy oraz potrzebę zapewnienia właściwej organizacji systemu nieodpłatnej pomocy prawnej, nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego i edukacji prawnej.

Projekt rozporządzenia zawiera propozycję podwyższenia kwoty bazowej z 5.500 zł w 2022 r. na 6.134 zł w 2023 r. „Proponowana wysokość kwoty bazowej stanowi jej urealnienie w stosunku do faktycznych kosztów obsługi zadania, zarówno w dużych miastach na prawach powiatu, jak i w powiatach ziemskich – czytamy w jego uzasadnieniu.

- Oczywiście cieszymy się, że kwota bazowa na rok 2023 ulega zwiększeniu – mówiła na posiedzeniu Zespołu ds. administracji publicznej i bezpieczeństwa obywateli Patrycja Grebla-Tarasek, specjalista w Dziale Monitoringu Prawnego i Ekspertyz Związku Powiatów Polskich. – uważamy jednak, że wzrost ten nie jest wystarczający, aby w pełni pokryć koszty organizacji systemu nieodpłatnej pomocy prawnej, nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego i edukacji prawnej.

Zgodnie z art. 20 ust. 1 ustawy o nieodpłatnej pomocy prawnej, nieodpłatnym poradnictwie obywatelskim oraz edukacji prawnej dotacja jest przeznaczana w 91% na wynagrodzenia z tytułu umów zawieranych z adwokatami i radcami, natomiast w przypadku powierzenia prowadzenia punktu organizacji pozarządowej – na rzecz wyłonionej organizacji pozarządowej, w 6% – na pokrycie kosztów obsługi organizacyjno- technicznej zadań, a w 3% – na zadania z zakresu edukacji prawnej powierzone organizacji pozarządowej. Zatem zasadnicza część dotacji przeznaczana jest na pokrycie koszów wynagrodzeń osób bezpośrednio zaangażowanych w świadczenie usług nieodpłatnego poradnictwa i nieodpłatnej pomocy prawnej.

Swoje stanowisko w sprawie projektu przedstawiły także poszczególne samorządy m.in. Urząd Miasta Poznania, który wyraził z projektowanej waloryzacji kwoty bazowej zadowolenie. Jednocześnie wskazał, że podnoszone w latach poprzednich przez Ministerstwo Finansów argumenty przeciwko zwiększeniu kwoty bazowej były – jak najbardziej – nietrafione. „Liczba klientów obsłużonych w punktach npp/npo systematycznie rośnie, choć nierównomiernie we wszystkich powiatach. W Poznaniu w 2018 r. udzielono 6.210 porad, w 2021 r. były już 7.642 porady. Osiągnięto to mimo zmniejszonej dostępności punktów w czasie trwania stanu epidemii oraz zmniejszenia liczby dyżurów: w 2018 r. działały 22 punkty, w 2021 r. 21 punktów. Liczba osób, którą jest w stanie obsłużyć w trakcie dyżuru prawnik lub doradca obywatelski jest ograniczona. Uwzględniając czas niezbędny na zapoznanie się ze sprawą oraz wypełnienie dokumentacji, średnio punkt może przyjąć ok. 4 osób dziennie. Skrócenie czasu na wizytę nie wpłynie na efektywność, a pogorszy standard obsługi klienta. Klienci zgłaszają się bowiem do punktów z coraz bardziej skomplikowanymi sprawami. Wpływ na to mają częste zmiany przepisów (w tym podatkowych) czy wspomniany wyżej kryzys uchodźczy. Zwiększenie kwoty bazowej na 2023 r. pozwoli na zachowanie dotychczas wypracowanych i wdrożonych standardów obsługi w punktach nieodpłatnej pomocy prawnej i nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego oraz zapewnienie wykonawców usługi o określonych i wysokich kwalifikacjach zawodowych.” – czytamy w opinii UM Poznania.

Ostatecznie Zespół ds. administracji publicznej i bezpieczeństwa obywateli KWRiST projekt rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie kwoty bazowej na rok 2023 uzgodnił z uwagą, że kwota bazowa powinna być także w latach kolejnych podnoszona, aby umożliwić powiatom i miastom na prawach powiatu prawidłową realizację zadania polegającego na organizacji bezpłatnej pomocy prawnej.